Obowiązek prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących dotyczy podatników, którzy dokonują sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych (art. 111 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług; Dz. U. nr 54, poz. 535; ost. zm. w Dz. U. z 2006 r. nr 143, poz. 1028 i 1029).

Na mocy delegacji ustawowej, Minister Finansów zwolnił z powyższego obowiązku niektóre grupy podatników oraz niektóre czynności, a zwolnienia te są szczegółowo określone w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 28 marca 2006 r. w sprawie kas rejestrujących (Dz. U. nr 51, poz. 375; ost. zm. w Dz. U. z 2006 r. nr 243, poz. 1768).

Zwolnienia określone w rozporządzeniu obowiązują w okresie od 1 stycznia 2007 r. do 30 czerwca 2007 r. i dotyczą tych podatników, którzy nie mieli obowiązku stosowania kas fiskalnych w latach poprzednich.

• Z ewidencjonowania zwolnieni są podatnicy, których obroty wymienione w art. 111 ust. 1 ustawy o VAT nie przekroczyły w 2006 r. kwoty 40.000 zł. Zwolnienie to jednak traci moc po upływie dwóch miesięcy licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpi w pierwszym półroczu 2007 r. przekroczenie kwoty obrotów w wysokości 40.000 zł, z działalności, o której mowa w art. 111 ust. 1 ustawy (§ 3a ust. 1 pkt 3 i ust. 6 rozporządzenia). Powyższe zwolnienie stosuje się również do podatników, którzy rozpoczęli działalność w 2006 r. i w trakcie 2006 r. nie przekroczyli 20.000 zł z tytułu obrotów wymienionych w art. 111 ust. 1 ustawy (§ 3a ust. 8 rozporządzenia).
• Zwolnienie przysługuje podatnikom rozpoczynającym sprzedaż w pierwszym półroczu 2007 r., z tym że w przypadku przekroczenia kwoty obrotów w wysokości 20.000 zł z działalności określonej w art. 111 ust. 1 ustawy, zwolnienie obowiązuje do dnia przekroczenia tej kwoty (§ 3a ust. 4 rozporządzenia).
• Z ewidencjonowania zwolniona jest sprzedaż w zakresie czynności wymienionych w załączniku do rozporządzenia (§ 2 pkt 1 rozporządzenia).
• Zwolnienie przysługuje podatnikom dokonującym sprzedaży towarów i usług wymienionych w załączniku do rozporządzenia pod pozycjami od 1 do 39, jeżeli w 2006 r. udział obrotów z tytułu tej sprzedaży w obrotach ogółem podatnika z tytułu sprzedaży określonej w art. 111 ust. 1 ustawy, był wyższy niż 70% (§ 3a ust. 1 pkt 1 rozporządzenia).

W przypadku podatnika, który rozpocznie sprzedaż po 31 grudnia 2006 r., zwolnienie to przysługuje pod warunkiem, że będzie on wykonywał czynności wymienione w poz. 1-39 załącznika do rozporządzenia, a przewidywany przez podatnika udział obrotów z tytułu tej sprzedaży w obrotach ogółem podatnika z działalności określonej w art. 111 ust. 1 ustawy, planowanych do zrealizowania do dnia 30 czerwca 2007 r. - będzie wyższy niż 70%.

Zwolnienie to jednak traci moc po upływie dwóch miesięcy licząc od dnia 30 czerwca 2007 r., jeżeli udział obrotów ze sprzedaży zwolnionej od obowiązku ewidencjonowania, wymienionej w poz. 1-39 załącznika do rozporządzenia, w obrotach ogółem, z działalności określonej w art. 111 ust. 1 ustawy, będzie równy lub niższy niż 70% do dnia 30 czerwca 2007 r. (§ 3a ust. 2 i 3 rozporządzenia).

• Podatnicy rozliczający podatek dochodowy w formie karty podatkowej zwolnieni są z ewidencjonowania, pod warunkiem, że wykonują działalność wymienioną w § 3a ust. 1 pkt 2 rozporządzenia.

Zgodnie z § 4 rozporządzenia, zwolnień z ewidencjonowania, o których mowa powyżej nie stosuje się bez względu na wysokość osiąganych obrotów:

1) do podatników prowadzących działalność w zakresie sprzedaży gazu płynnego;

2) przy świadczeniu usług przewozów regularnych i nieregularnych pasażerskich w samochodowej komunikacji, z wyjątkiem przewozów, o których mowa w poz. 6 i 7 załącznika do rozporządzenia;

3) przy świadczeniu usług przewozu osób i ładunków taksówkami;

4) przy dostawie: silników spalinowych tłokowych, wewnętrznego spalania, typu stosowanego w pojazdach mechanicznych (PKWiU 34.10.1), nadwozi do pojazdów mechanicznych, przyczep i naczep (PKWiU 34.2), części i akcesoriów do pojazdów mechanicznych i ich silników (PKWiU 34.3);

5) przy dostawie:

a) sprzętu radiowego, telewizyjnego i telekomunikacyjnego, z wyłączeniem lamp elektronowych i innych elementów elektronicznych oraz części do aparatów i urządzeń do operowania dźwiękiem i obrazem, anten, (ex PKWiU 32),

b) sprzętu fotograficznego, z wyłączeniem części i akcesoriów do sprzętu i wyposażenia fotograficznego, (ex PKWiU 33.40.3);

6) przy dostawie wyrobów z metali szlachetnych lub z udziałem tych metali, których sprzedaż nie może korzystać ze zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy;

7) przy dostawie nagranych, z zapisanymi danymi, lub zapisanymi pakietami oprogramowania komputerowego (w tym również sprzedawanymi łącznie z licencją na użytkowanie): płyt CD, DVD, kaset magnetofonowych, taśm magnetycznych (w tym kaset wideo), dyskietek, kart pamięci, kartridży.

Podatnicy, którzy rozpoczną ewidencjonowanie obrotu i kwot podatku należnego w obowiązujących terminach, mogą odliczyć od tego podatku kwotę wydatkowaną na zakup każdej z kas rejestrujących zgłoszonych na dzień rozpoczęcia (powstania obowiązku) ewidencjonowania w wysokości 50% jej ceny zakupu (bez podatku), nie więcej jednak niż 2.500 zł. W przypadku podatników zwolnionych podmiotowo lub przedmiotowo z VAT, zwrot kwoty dokonywany jest na rachunek bankowy podatnika w terminie do 25. dnia od daty złożenia wniosku (111 ust. 4 i 5 ustawy o VAT).

Podatnicy są obowiązani do zwrotu odliczonych lub zwróconych im kwot wydatkowanych na zakup kas rejestrujących, w przypadku gdy w okresie 3 lat od dnia rozpoczęcia ewidencjonowania zaprzestaną ich używania lub nie dokonują w obowiązującym terminie zgłoszenia kasy do obowiązkowego przeglądu technicznego przez właściwy serwis, a także w przypadkach naruszenia warunków związanych z odliczeniem tych kwot, określonych w § 11 rozporządzenia w sprawie kas.